Amper nog de trap op kunnen, niet mee kunnen op vakantie en ademen door een puffer. Wanneer je de diagnose COPD hebt , zal je leven totaal veranderen. In ons land hebben zo’n 600.000 mensen COPD. De ziekte komt op de zesde plaats van ziektes die de hoogste sterfte in Nederland veroorzaken. Elk jaar sterven in Nederland ongeveer 6700 aan COPD aan de chronische longziekte waarbij de luchtwegen stelselmatig nauwer worden. Oorzaak nummer één: roken
Wat is COPD?
Chronic obstructive pulmonary disease, dat is waar de afkorting COPD officieel voor staat. In het Nederlands wordt het ook wel chronisch obstructief longlijden of Chronisch Obstructieve Longziekte genoemd. In de volksmond wordt het ook wel rokerslong genoemd.
Bij COPD is het slijmvlies van de luchtwegen langdurig ontstoken. Daardoor kun je veel last hebben van slijm. Maar deze ontsteking beschadigt ook je longen. Kleine luchtwegen verliezen op den duur hun stevigheid en de longen worden minder rekbaar. Verkoudheid, luchtweginfecties of prikkelende lucht zoals rook een uitlaatgassen verergeren die ontsteking.
Als patiënt met beginnend COPD zul je eerst klachten krijgen bij inspanning als hardlopen of tegen de wind in fietsen. Ben je al langer patiënt dan zal je ook klachten krijgen bij traplopen of een stevige wandeling. De longziekte kan niet genezen worden. Je zult moeten leren er mee om te gaan. Dat kan voor veel verdriet en onzekerheid zorgen in het begin. Neem je klachten serieus en zorg voor een goede behandeling van onder andere een longarts en een fysiotherapeut.
Waardoor ontstaat COPD
Roken is verreweg de belangrijkste oorzaak. Maar er zijn ook andere triggers die kunnen leiden tot COPD: stoffen waaraan iemand lange tijd wordt blootgesteld op het werk, dampen, irriterende gassen, of de stof die vrijkomt bij mijnbouw. Maar hierbij moet wel een kanttekening worden geplaatst. Veel mijnwerkers rookten ook, dus bij hen die COPD hebben ontwikkeld, is het niet altijd duidelijk wat de precieze oorzaak is.
Iemand die een aantal keren achter elkaar acute bronchitis heeft gehad, kan het namelijk ook krijgen. Acute bronchitis komt zomaar opzetten en komt door een virus of een bacterie zoals griep of verkoudheid. Meestal gaat acute bronchitis vanzelf weer over en is het niet gevaarlijk. Maar als er een aantal periodes achter elkaar zijn, kan het dus uitmonden in chronische bronchitis. Soms is ook een longziekte de oorzaak van chronische bronchitis. Dat kan bijvoorbeeld de longziekte alpha-1 zijn. Maar ook als iemand astma heeft dat niet goed te behandelen is, kan daardoor COPD ontstaan. Zelfs een aantal longontstekingen achter elkaar kunnen zorgen voor zoveel schade dat er COPD ontstaat.
Langdurig werken in een omgeving met fijnstofdeeltjes zoals steenstof in de lucht kan ook tot een ontsteking leiden. De beschadiging van het slijmvlies verergert geleidelijk waardoor klachten vaak pas na je 40e merkbaar worden.
Verder kunnen factoren als luchtverontreiniging en erfelijkheid een rol spelen.
Kan fijnstof COPD veroorzaken
Er zijn recente studies over een mogelijk verband tussen luchtvervuiling en COPD, maar die resultaten zijn voorlopig niet eensluidend. Al zijn er wel meer en meer aanwijzingen in die richting. Roken is en blijft hoe dan ook de voornaamste oorzaak. Niet alleen voor wie zelf rookt, maar ook bij passief roken. Natuurlijk, er moet een langdurige blootstelling zijn. Het is niet dat je door een paar sigaretten te roken COPD zal krijgen. Je moet minstens tien jaar hebben gerookt. In de praktijk zien artsen heel vaak dat mensen twintig of dertig jaar rookten. Hetzelfde geldt voor de schadelijke dampen en het stof die iemand door zijn werk binnenkrijgt. Er moet echt al een substantiële blootstelling zijn.
Is COPD erfelijk?
COPD kan erfelijk zijn. Erfelijke factoren kunnen een rol spelen bij het ontstaan van de ziekte, vooral in gevallen waar er een familiegeschiedenis is van de ziekte. Alpha-1-antitrypsinedeficiëntie (Alpha-1, AATD) is een erg zeldzame en erfelijke ziekte die voor COPD kan zorgen. Ongeveer 700 mensen in Nederland hebben Alpha-1. Bij deze ziekte heeft een persoon een tekort aan een eiwit (Alpha-1-antitrypsine) wat het lichaam beschermt tegen schadelijke enzymen. Door deze ziekte raken vooral de longen en de lever beschadigd.
Als je Alpha-1 heeft, wordt dit steeds erger. De longen worden slecht beschermd tegen enzymen (proteasen). Hierdoor hebben jonge patiënten met deze ziekte al gauw last van hoesten en kortademigheid. Naast COPD kan deze ziekte ook zorgen voor andere ziekten zoals chronische leverproblemen en soms huidproblemen.
Wie kan COPD krijgen
In de praktijk zal je voor je 45 of 50 jaar geen COPD ontwikkelen. Behalve mensen met dat defecte gen. Zij kunnen veel vroeger last krijgen omdat zij dat enzym niet hebben dat de schade beperkt in hun longen. Maar als je een patiënt in je kabinet krijgt die halfweg de 30 is en die niet die erfelijke factor heeft, dan kan je er donder op zeggen dat die wellicht niet alleen gewone sigaretten heeft gerookt.
Inmiddels is bekend dat het roken van wiet zeer schadelijk is voor de longen. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat één joint dezelfde impact heeft op de longen als vier tot tien reguliere sigaretten. Dit geldt niet alleen voor cannabis en marihuana, maar ook voor alle producten die ervan zijn afgeleid, zoals hasj.
Symptomen van COPD
Typische symptomen zijn:
- Hoesten en het ophoesten van slijm
- Kortademigheid bij inspanning en in rust
- Piepende ademhaling
- snel moe zijn
- soms gaat de ziekte samen met astmatische klachten.
Inademen gaat meestal wel maar voor uitademen levert een probleem op. Als iemand met COPD zich inspant, gaat hij of zij sneller ademen. De druk in de borstkas kan dan te groot worden voor de kleine, minder stevig geworden luchtwegen waardoor ze dicht kunnen gaan zitten. De ademhaling wordt vaak ook kort en oppervlakkig en normaal ademen kost steeds meer energie.
Roken en Copd
Roken vormt een aanzienlijk risico voor het ontwikkelen van COPD. Zelfs na het stoppen met roken blijft het risico bestaan. Voor mensen die al COPD hebben en toch blijven roken, is het van groot belang om onmiddellijk te stoppen. Roken verergert enkel de symptomen en verslechtert de gezondheidstoestand. Hoewel stoppen met roken voor velen een uitdaging kan zijn, zijn er diverse hulpmiddelen beschikbaar om hierbij te ondersteunen.
Stadia van COPD
Er zijn vier stadia van COPD, die worden aangeduid als COPD Gold:
- GOLD 1 – Milde COPD: In dit stadium is er een lichte beperking van de luchtstroom, maar patiënten zijn zich niet altijd bewust van een abnormale longfunctie.
- GOLD 2 – Matig Ernstige COPD: Hier veroorzaakt de beperking van de luchtstroom symptomen zoals hoesten, slijmproductie en kortademigheid tijdens inspanning. Patiënten zoeken doorgaans medische behandeling in dit stadium.
- GOLD 3 – Ernstige COPD: De beperking van de luchtstroom is verder verminderd. Patiënten ervaren toegenomen benauwdheid, vermoeidheid, beperkingen in dagelijkse activiteiten en frequente verergeringen die allemaal van invloed zijn op de kwaliteit van leven.
- GOLD 4 – Zeer Ernstige COPD: Dit stadium wordt gekenmerkt door een zeer ernstige beperking van de luchtstroom, zo ernstig dat het ook effect heeft op het hart en de bloedvaten. Soms is dagelijkse toediening van extra zuurstof noodzakelijk. De symptomen zijn zo ernstig dat tijdelijke verslechteringen levensbedreigend kunnen zijn.
Wat is een longaanval
Bij COPD kunnen patiënten naast hun gebruikelijke symptomen ook te maken krijgen met longaanvallen, ook wel exacerbaties genoemd in medische termen. Zoals de term “aanval” suggereert, worden de symptomen plotseling veel ernstiger. Het is van groot belang dat er direct medische hulp wordt ingeroepen. Een longaanval kan worden herkend aan een toename van hoesten, meer en taaier slijm, en een toegenomen mate van benauwdheid vergeleken met normaal. Naarmate COPD ernstiger wordt, komen longaanvallen vaker voor. Deze aanvallen kunnen de longen verder beschadigen, en deze schade is vaak onomkeerbaar.
Hoe verloopt de ziekte?
COPD kan bij verschillende mensen variëren in ernst en het verloop van de ziekte is niet voor iedereen hetzelfde. Sommige individuen ervaren milde COPD, terwijl anderen juist ernstige symptomen hebben. Bij milde en matige COPD is het mogelijk om met aanpassingen in levensstijl en omgeving goed te functioneren. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat men overstapt op een gezonder dieet, voldoende lichaamsbeweging krijgt en trouw is aan de voorgeschreven medicatie. In gevallen van ernstige en zeer ernstige COPD zijn de symptomen vaak zo ernstig dat extra zuurstof mogelijk nodig is. Daarnaast kunnen benauwdheid en vermoeidheid op dit punt zo intens zijn dat hulpmiddelen zoals een rolstoel of veel bedrust nodig zijn. In het vergevorderde stadium van de ziekte nemen de symptomen snel toe in ernst. Op dit punt is regelmatige medische behandeling en observatie in het ziekenhuis waarschijnlijk vereist. De symptomen van COPD kunnen van dag tot dag verschillen in intensiteit.
Wanneer zuurstof bij copd
De meeste mensen die thuis zuurstof krijgen, hebben COPD
(longemfyseem / chronische bronchitis) of longfibrose. Bij ernstige vormen van COPD is de aanvoer van zuurstof via de longen naar het bloed verminderd. Hierdoor ontstaat er een zuurstoftekort. Een langdurig tekort kan leiden tot verwardheid, hartklachten, nierproblemen en zelfs tot een vroegtijdig overlijden. Extra zuurstof kan deze problemen voorkomen of tegengaan.
De levensverwachting
Het is lastig om een exacte gemiddelde levensverwachting bij COPD vast te stellen, aangezien dit sterk afhankelijk is van individuele omstandigheden. Echter, tegenwoordig is het redelijk mogelijk om de levensverwachting vanaf het moment van diagnose in te schatten. Op basis van factoren zoals longfunctie, leeftijd en de ernst van kortademigheid kunnen artsen een prognose maken over hoe de toekomst er naar alle waarschijnlijkheid uit zal zien.