Rond het jaar 1839 spoelden na een schipbreuk, vaten gevuld met harde rode bessen aan op het strand van Terschelling. Jutters die dachten dat ze vaten wijn hadden gevonden, waren zeer teleurgesteld toen ze ontdekten dat de inhoud uit zure rode bessen bestond. De vaten werden in de duinvalleien leeggegooid en zo ontstond een unieke cultuur ver van de bakermat Amerika. Nu krijgen vrouwen met blaasontstekingen vaak het advies om cranberry’s te eten.
Hoe kwamen cranberry’s in Nederland?
In 1869 bleken vele duinvalleien op Terschelling reeds bedekt te zijn met een heideachtige vegetatie. In dat jaar ontdekte Botanicus Bioloog Holkema, dat het hier ging om de in Europa unieke ‘Aiton Oxycoccus Macro Carpon’, in de volksmond de Cranberry’s genoemd. Naar later bleek, kwam deze harde bes uit de noordelijke staten van Amerika. Indianen in die streken gebruikten het sap voor behandeling van pijlwonden, het verven van hun kleren en ter bescherming tegen blaasontsteking.
Rond 1900 ontdekten de eilanders dat deze vreemde harde zure bessen enorm veelzijdig zijn en begon men ze te plukken en te eten. Vanaf 1910 werd de Cranberrycultuur, meer commercieel aangepakt. Vele Terschellinger pachters volgden elkaar in de loop der jaren op. De Cranberryvelden worden nu gepacht van Staatsbosbeheer.
Waar groeien ze
Zijn beroemdheid heeft hij te danken aan het feit dat hij in Amerika uitgegroeid is tot vaste sausbegeleider van de kalkoen bij Thanksgiving. De cranberry wordt teelt op Terschelling en Vlieland en – in mindere mate – in Drenthe.
Hoe eet je cranberry’s?
Cranberry’s kun je niet rauw eten – ze zijn te bitter. Je moet ze altijd koken. Een cranberrysaus of -compote is perfect in combinatie met stoofvlees, wild en, inderdaad, kerstkalkoen. Het zure karakter ervan vormt een prachtig contrast met het vette van de jus of het vlees, en de dieprode kleur voegt bovendien een mooi visueel element toe aan het gerecht.
Cranberry’s bestaan voor 90 procent uit water, terwijl de overige 10 procent koolhydraten en vezels zijn. Het belangrijkste bestanddeel is vitamine C: met slechts 100 gram cranberry’s kun je al aan je dagelijkse behoefte aan vitamine C voldoen. In de 17e en 18e eeuw, toen zeilschepen de oostkust van Amerika bezochten, namen ze grote vaten met cranberry’s aan boord om hun eentonige dieet van gezouten vlees en beschuit aan te vullen. De bessen boden ook bescherming tegen de gevreesde scheurbuik onder de bemanning, dankzij hun vitaminegehalte.
Wanneer worden cranberry’s geoogst?
De oogst van de Terschellinger Cranberry’s vindt plaats gedurende de maanden september en oktober. De hoeveelheid van de oogst vertoont een zeer grillig verloop. Daar de cranberry een puur wilde vrucht is, zijn cultuurtechnische maatregelen zoals bemesten, bevloeien, verzanden en dergelijke niet toegestaan.
De opbrengst is dan ook volledig afhankelijk van de natuurlijke omstandigheden. De cranberry is een zeer sterke plant, maar is erg gevoelig voor nachtvorst. De periode tweede helft mei tot eerste helft juni, als de plantjes bloeien, is een gevaarlijke periode voor de bloesem.
Met de hand geplukt
De oogst wordt uitgevoerd door ervaren plukkers, die met harkbakken de besjes van de struiken rissen. Een gedeelte wordt ook nog met de hand geplukt. Het betreft hier de bessen die bestemd zijn voor de versmarkt, die dus volledig onbeschadigd in doosjes in de winkels aangeboden worden. Dagelijks wordt de handgeplukte oogst op het bedrijf aangeleverd. Indien de bessen droog zijn, kunnen ze direct op de sorteermachine gesorteerd worden. Anders dienen ze eerst in een silo gedroogd te worden. De cranberry’s worden via schudzeven naar grootte gesorteerd. De grootste soort is voor de versmarkt, de tweede soort is voor de productie van sap, wijn, siroop en zo. De kleinste soort is bestemd voor jam, compote en azijn.
Hoe gezond zijn cranberry’s
De kleine rode vruchten staan bekend om hun gezondheidsvoordelen. Ze zijn rijk aan voedingsstoffen en bevatten weinig calorieën, wat ze tot een gezonde keuze maakt. Hier zijn enkele gezondheidsvoordelen:
Hier zijn enkele gezondheidsvoordelen van cranberry’s:
- Rijk aan antioxidanten: Cranberry’s zitten vol antioxidanten, zoals vitamine C en verschillende fytonutriënten, waaronder anthocyaninen, die helpen om vrije radicalen in het lichaam te neutraliseren en oxidatieve stress te verminderen.
- Urineweginfecties voorkomen: Cranberry’s bevatten stoffen die kunnen helpen bij het voorkomen van urineweginfecties (UTI’s), omdat ze de hechting van bacteriën aan de wanden van de urinewegen kunnen verminderen.
- Hartgezondheid: De antioxidanten in cranberry’s kunnen bijdragen aan een gezond hart door het verminderen van ontstekingen en het verbeteren van de gezondheid van de bloedvaten.
- Verlagen van het risico op bepaalde ziekten: Er is enig bewijs dat het regelmatig consumeren van cranberry’s het risico op bepaalde chronische ziekten, zoals bepaalde vormen van kanker, kan verminderen.
- Goed voor de spijsvertering: Cranberry’s bevatten vezels, wat kan bijdragen aan een gezonde spijsvertering en helpen bij constipatie.
- Vitamines en mineralen: Ze bevatten ook vitamine C, vitamine A, vitamine K en verschillende mineralen zoals kalium, waardoor ze een waardevolle aanvulling zijn op je voeding.