Veel mensen genieten van ijsjes op het strand, in parken, tijdens picknicks, of gewoon in de achtertuin tijdens een warme dag. Er zijn tal van smaken om uit te kiezen, van klassiekers zoals vanille en chocolade tot meer avontuurlijke smaken zoals pistache of karamel zeezout. Maar ook waterijs en sorbetijs is erg populair.
Geschiedenis van ijs
IJs mag tegenwoordig dan wel in veel hippe smaken gemaakt worden, het product zelf is al ontzettend oud. De Romeinen waren er al gek op. Zij haalden sneeuw van de Vesuvius en de Etna en brachten dan op smaak met honing, rozenwater en fruit.
Procopio Coltelli was een beroemde Italiaanse ijsmaker uit de 17e eeuw. Hij werd geboren in Palermo, Sicilië, in 1658 en verhuisde later naar Parijs, waar hij een ijszaak opende.
Zijn ijszaak, genaamd “Café Procope“, werd al snel een populaire ontmoetingsplaats voor schrijvers, kunstenaars en intellectuelen uit die tijd. Procopio werd beroemd vanwege zijn heerlijke en verfijnde ijscreaties, die werden gemaakt van ingrediënten van de hoogste kwaliteit en met behulp van geavanceerde ijsbereidingstechnieken.
Naast zijn ijscreaties stond Procopio ook bekend om zijn koffie, en zijn café was een van de eerste in Parijs die deze drank serveerde. Hij wordt vaak beschouwd als een pionier van de Parijse gastronomie en een van de grondleggers van het moderne Franse restaurant. Procopio Coltelli stierf in 1727, maar zijn legendarische ijszaak leeft voort en is nog steeds te vinden in het hart van Parijs. Dankzij de Amerikaanse uitvinding van de ijsmachine werd de delicatesse bij het grote publiek bekend.
Waarom houden we van ijs?
Mensen houden om verschillende redenen van ijs. Eén van de belangrijkste redenen is waarschijnlijk de smaak en textuur van ijs. IJs is zoet (vanwege de suiker) en verfrissend, en het kan komen in talloze verschillende smaken en texturen, waardoor het een zeer veelzijdige traktatie is.
Daarnaast kan ijs ook een troostende en geruststellende werking hebben. Het kan een gevoel van koelte geven tijdens warme dagen, of juist een troostende traktatie zijn tijdens stressvolle tijden. Het eten van ijs kan ook gevoelens van vreugde en geluk opwekken, waardoor het een populaire traktatie is op feestjes en vieringen.
Even terugkomend op de suiker. Dit ingrediënt is essentieel om het ijs niet te hard te laten bevriezen, maar zorgt ook voor de afgifte van dopamine waar je weer blij van wordt.
Brainfreeze
Brainfreeze, ook wel bekend als “ijskoude hoofdpijn”, is een onaangenaam gevoel dat kan optreden wanneer ijs of een andere koude traktatie te snel wordt geconsumeerd. Het gevoel wordt veroorzaakt door het snelle koude contact van het ijs met de gehemelte of achterkant van de keel, wat leidt tot tijdelijke vernauwing van de bloedvaten in dat gebied. Dit kan op zijn beurt leiden tot een korte, scherpe pijn die vaak wordt omschreven als een stekende hoofdpijn in het voorhoofd.
Vetten in ijs
In ijs zit veel verzadigd vet. In sommige landen is het minimumpercentage vet dat roomijs moet bevatten zelfs vastgelegd in de wet. In Nederland moet roomijs bijvoorbeeld volgens de Warenwet minstens 5 procent melkvet bevatten. Bevat het minder dan mag het geen roomijs heten.
Het vetgehalte van ijs kan variëren afhankelijk van het type ijs dat wordt gemaakt. Roomijs bevat bijvoorbeeld meer vet dan sorbetijs, omdat roomijs gemaakt wordt met room en melk, terwijl sorbetijs vaak alleen fruit en suiker bevat.
Hoewel vet in ijs kan bijdragen aan de smaak en textuur, kan het consumeren van te veel vetrijk voedsel leiden tot een hoog cholesterolgehalte en gewichtstoename. Daarom is het belangrijk om ijs met mate te consumeren en te genieten als onderdeel van een uitgebalanceerd dieet en een gezonde levensstijl.
Gezond ijs bestaat niet
Af en toe een ijsje past in een gezond voedingspatroon volgens het Voedingscentrum, al maakt het soort ijsje inderdaad uit. ‘Er zit verschil in welke soort je kiest, de ene soort bevat meer calorieën, suiker of vet dan de andere’, vertelt Jasper de Vries van het Voedingscentrum. Waterijsjes en sorbetijs bevatten de minste calorieën. Waterijs, zoals de naam al stelt, is op waterbasis waardoor een waterijsje zo’n 40 calorieën bevat. Sorbetijs bestaat uit een minimum van 25 procent fruit (15 procent voor citrusvruchten) en bevat wederom geen melkbestanddelen. Een bolletje sorbetijs bevat ook zo’n 40 calorieën.
Toch moet er niet alleen gekeken worden naar calorieën, maar ook naar de hoeveelheid vetten en suikers. Over het algemeen zijn ijsjes op waterbasis (sorbet- en waterijs) een betere keuze dan ijsjes op melkbasis (yoghurtijs, roomijs, softijs). Naast de keuze voor het soort ijs, kan er ook gelet worden op het aantal bolletjes. Ook het kiezen van een bakje in plaats van een hoorntje scheelt zo’n 45 tot 75 calorieën.
Wat zit erin
- Sorbetijs bestaat uit dezelfde ingrediënten als waterijs. Een bolletje sorbetijs bevat wederom 9 tot 10 gram suiker (iets meer dan twee suikerklontjes) en geen verzadigd vet.
- Een waterijsje bestaat uit water, suiker en vruchtenpuree/vruchtensap en/of vruchtenaroma. Een waterijsje bevat 9 tot 10 gram suiker (iets meer dan twee suikerklontjes) en geen verzadigd vet.
- Yoghurtijs bestaat uit yoghurt, suiker en vruchtenpuree/vruchtensap en/of vruchtenaroma. Yoghurtijs bevat wel een grote hoeveelheid suiker. Een bolletje yoghurtijs bevat ongeveer 12 gram suiker (drie suikerklontjes) en 1,8 gram verzadigd vet.
- Roomijs is een mengsel van melk, eierdooiers, slagroom en suiker. Roomijs bevat per bolletje 11 gram suiker (bijna drie suikerklontjes) en 3,4 gram verzadigd vet.
- Softijs heeft dezelfde samenstelling als roomijs, maar blijft een vloeibaar mengsel. Softijs bevat per toef 16 gram suiker (vier suikerklontjes) en 5 gram verzadigd vet.