Lachgas (distikstofmonoxyde of N2O) was vroeger vooral bekend als narcosemiddel bij operaties. Ook tandartsen en ambulancepersoneel gebruiken het als een kortdurende pijnstiller. We hebben het dan wel over gas van medische kwaliteit. Het is vermengd met zuurstof. Ook de voedingsindustrie gebruikt het als drijfgas in bijvoorbeeld slagroomspuiten. In verbrandingsmotoren zorgt het voor extra vermogen. Het heeft geen kleur of geur.
Lachgas als drugs
Sinds 2023 staat lachgas op lijst 2 van de Opiumwet. Dat betekent, dat het verboden is om lachgas voor recreatief gebruikt te bezitten of te verkopen. De oorzaak? Mensen die zoeken naar een kortstondige roes gebruiken het als een vluchtig snuifmiddel. Wie lachgas inademt, blokkeert de receptoren (prikkelontvangers) in de hersenen. Daardoor verandert de waarneming van de gebruiker.
Wie gebruikt lachgas?
Het zijn met name jongeren die lachgas gebruiken. Dat gebeurt in het uitgaanscircuit, maar ook op straat en op festivals. Daarnaast doet volgens onderzoek van de GGD bijna de helft van de swingers in ons land aan chemseks: seks onder invloed van drugs. XTC, GHB en lachgas zijn de de meest populaire drugs onder swingers. Om hoeveel mensen het gaat, weten we niet exact. Daarvoor ontbreekt betrouwbaar onderzoek naar de vraag hoeveel swingers er in Nederland actief zijn.
Hoe gebruiken mensen lachgas?
Lachgas wordt gebruikt met gaspatronen voor slagroomspuiten of uit gasflessen. Gebruikers vullen een ballon via de gasfles of de fles (tank) en ademen daarna het lachgas via de ballon in. Via de longen belandt het gas snel in de longen en daarna in het bloed en de hersenen. De trend is, dat er steeds meer gebruikt wordt van tanks en minder van losse patronen. Dat betekent een grotere voorraad en dat kan weer leiden tot een hogere dosering en een hogere frequentie van gebruik. De kans op problemen met de gezondheid neemt daardoor navenant toe.
Wat zijn de effecten?
De smaak is in eerste instantie zoet. Gebruikers ervaren bijna onmiddellijk een euforische roes. Die kan gepaard gaan met lachbuien. Het kan je een beetje suf maken, waardoor je minder pijn voelt en je spieren ontspannen. Typisch voor lachgas zijn ook de kleurrijke hallucinaties. Lang duurt die roes niet: hooguit een paar minuten. De effecten zijn wel afhankelijk van de dosis. Hoe groter de dosis, hoe krachtiger het effect.
Is lachgas gevaarlijk?
We spraken over swingers. Stellen die, met wederzijdse instemming, seksuele contacten hebben met andere stellen. Onderzoek bewijst, dat swingers die bijvoorbeeld lachgas gebruiken vaker seks hebben zonder condoom. De kans op een Seksueel Overdraagbare Aandoening (SOA) wordt daardoor groter.
Op korte termijn kan recreatief gebruik in andere situaties ook risico’s opleveren. Longen, neus, lippen en stembanden kunnen bevriezen als iemand lachgas rechtstreeks uit de fles inhaleert. Het gas is in de tank samengeperst en koelt af als het vrijkomt. Als lachgas, zoals in medische context, niet is vermengd met zuurstof kunnen ook andere problemen ontstaan. Inademen van puur lachgas kan zorgen voor een zuurstoftekort in het lichaam. Dat kan ervoor zorgen dat je hoofdpijn krijg of misselijk of duizelig wordt. Sommige mensen voelen tintelingen in de handen of vallen flauw, met alle risico’s (een val met verwondingen) vandien.
Risico op de langere termijn
Lachgas blokkert de opname en werking van vitamine B12. Tintelingen en een verdoofd gevoel in handen en voeten kunnen wijzen op (beginnende) zenuwschade aan het ruggenmerg. Uiteindelijk kan dat leiden tot verlamming.
Als je verkouden bent, moet je zeker oppassen met het gebruik van lachgas. Er kan blijvende gehoorschade ontstaan. Lachgas vult luchthoudende ruimtes in het lichaam op en verhoogt de druk in deze ruimtes. Zit de verbinding tussen neus en oren dicht door een verkoudheid? Er ontstaat dan bij het gebruik van lachgas extra druk op je middenoor. Daardoor kunnen in het ergste geval je trommelvliezen springen.
Is lachgas verslavend?
Eigenlijk ontbreekt voldoende onderzoek op dit punt. Sommige onderzoekers schatten lachgas in als weinig verslavend. Aan de andere kant is het fenomeen nog te jong om de kans op verslaving goed in te schatten. De stof komt in ieder geval niet voor op de lijst met 10 meest verslavende drugs.
Is lachgas meetbaar?
In 2024 hebben onderzoekers van de Universiteit Maastricht, TNO en het LUMC vastgesteld dat het gebruik van lachgas ten minste een uur na inhalatie meetbaar is in zowel de adem als het bloed. Dit onderzoek werd uitgevoerd op verzoek van de politie, die vermoedde dat lachgas een rol speelde bij “een aanzienlijk aantal ongelukken met doden of zwaargewonden”. Tot op heden was lachgas echter niet detecteerbaar in het lichaam met bestaande tests, wat het moeilijk maakte om adequaat op het probleem te reageren. Het nieuwe onderzoek biedt hoopvolle perspectieven voor de politie, omdat het aantoont dat lachgas nu kan worden gedetecteerd in de adem en het bloed met behulp van infrarood-detectieapparatuur.
Desondanks benadrukken de onderzoekers dat verder onderzoek nodig is om precies vast te stellen hoelang lachgas meetbaar blijft na inhalatie. Op dit moment is alleen bekend dat dit minstens een uur na gebruik het geval is.
Volgens de onderzoekers is het tijdens de kortdurende roes van lachgas onmogelijk om een voertuig te besturen, en de nadelige effecten blijven minstens 45 minuten aanhouden na gebruik. Echter, het is nog niet duidelijk welke aspecten van de rijvaardigheid worden beïnvloed en in welke mate. Vervolgonderzoek zal moeten vaststellen welke grenswaarde aangeeft dat de invloed van lachgas op het rijgedrag te significant is.
