Nierstenen zijn niet levensbedreigend, maar kunnen behoorlijk pijnlijk zijn. In onze urine zitten zouten en mineralen. Wanneer die samenklonteren heb je een niersteen. Ze kunnen variëren in grootte van zo klein als een zandkorrel tot zo groot als een golfbal. Ze kunnen hevige pijn veroorzaken terwijl ze door de urinewegen reizen.
Filteren van afvalstoffen
Een van de belangrijkste taken van onze nieren is het filteren van afvalstoffen uit je bloed. Deze afvalstoffen verlaten je lichaam via de urine. Pas als de concentratie van deze oplosbare zouten en mineralen in de urine te hoog is, ontstaan nierstenen. In plaats van in de urine op te lossen, vormen deze stoffen dan kleine kristallen die samenklonteren tot een steentje.
Hoe ontstaan nierstenen?
Nierstenen ontstaan meestal doordat er te veel zouten in de urine zitten. De volgende factoren vergroten de kans op nierstenen:
- te lage urineproductie
- hoge bloeddruk
- obesitas
- niet-normale calciuminname
- verhoogde eiwit- en zoutinname
- te hoge calcium- en/of oxaalzuurwaarde in het lichaam
Nierstenen symptomen
Van nierstenen hoef je weinig te merken. De meeste nierstenen zijn zo klein dat je ze gewoon uitplast. Je krijgt er pas last van als een niersteen vast komt te zitten. De niersteen veroorzaakt dan een zeurende pijn in de zij of een heftige pijnaanval. Dit laatste heet een koliek.
Veelvoorkomende symptomen van nierstenen:
- Heftige pijn in de zij en het onderste deel van de rug. De pijn straalt uit naar de lies en de onderbuik.
- Onrust: je voelt een drang om steeds te bewegen
- Misselijkheid en overgeven
- Zweten
- Vaker moeten plassen
- Bloed in de urine
Problemen ontstaan er pas als een niersteen vast komt te zitten in een urineleider. Dat kan hevige pijnaanvallen veroorzaken.
Soorten nierstenen
Er bestaan verschillende soorten nierstenen.
- kalkhoudende stenen
Deze stenen bestaan uit calciumoxalaat, calciumfosfaat of een combinatie van deze 2 stoffen. Veruit de meeste nierstenen zijn kalkhoudend. - infectiestenen
Deze stenen heten ook wel struvietstenen. Ze ontstaan bij terugkerende urineweginfecties, zoals blaasontstekingen en nierbekkenontstekingen. - urinezuurstenen
Deze stenen komen vooral voor bij mensen met jicht. - cystinestenen
Deze stenen ontstaan door een teveel van het aminozuur cystine, als gevolg van de zeldzame erfelijke ziekte cystinose.
Behandeling
De behandeling van nierstenen hangt af van verschillende factoren, zoals de grootte, de locatie en de samenstelling van de stenen, evenals de ernst van de symptomen. Hier zijn enkele behandelingen die worden gebruikt voor nierstenen:
- Water drinken: Het drinken van veel water kan helpen bij het spoelen van kleine nierstenen uit het lichaam. Het wordt aanbevolen om minstens 2-3 liter water per dag te drinken.
- Pijnbestrijding: Pijnstillers zoals ibuprofen, paracetamol of naproxen kunnen worden voorgeschreven om de pijn te verlichten.
- Medische procedures: Afhankelijk van de grootte en locatie van de nierstenen, kan een arts een van de volgende medische procedures aanbevelen:
- Extracorporale schokgolf lithotripsie (ESWL): Een niet-invasieve procedure waarbij schokgolven de nierstenen breken, zodat ze gemakkelijker door de urinebuis kunnen passeren.
- Ureteroscopie: Een dunne buis met een camera wordt via de urethra in de blaas en de urineleider gestoken om de niersteen te vinden en te verwijderen.
- Percutane niersteenverwijdering (PCNL): Een kleine incisie wordt gemaakt in de rug, en een dunne buis wordt via deze incisie in de nier geplaatst om de stenen te verwijderen.
- Operatie: In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn om de nierstenen te verwijderen.
- Dieet en levensstijlveranderingen: Het verminderen van de inname van bepaalde voedingsmiddelen die rijk zijn aan oxalaat, zoals spinazie, chocolade, pinda’s en thee, kan helpen bij het voorkomen van nierstenen.
Nierstenen voorkomen
Volgens urologen bestaat er een erfelijke aanleg voor nierstenen. In bepaalde families komen nierstenen vaker voor dan in andere families. Maar behalve erfelijkheid spelen leefstijl en voeding ook een belangrijke een rol. Mensen die nooit nierstenen hebben gehad, hoeven niet speciaal op hun voeding te letten. Een gevarieerd en gezond voedingspatroon met voldoende vochtinname is dan prima. Het wordt een ander verhaal als je wel aanleg hebt voor het ontwikkelen van de stenen.
Veel drinken
Wie eenmaal last heeft gehad van nierstenen heeft namelijk een groot risico dat deze vroeg of laat terugkomen. Toch kun je zelf een hoop doen om te voorkomen dat je opnieuw last krijgt van nierstenen: Drink voldoende. Zorg voor minimaal twee liter urineproductie per dag. Drink vooral tijdens het eten en voor het slapen gaan extra. Dan is de urine het meest geconcentreerd. Drink vooral (kraan)water en suikerarme frisdranken. Drink regelmatig citrusvruchtensappen. Deze dranken bevatten relatief veel citraat en kalium. Dit zijn stofjes die een remmende werking hebben op kristalvorming in de nieren.
Wat moet je niet doen?
Vermijd te veel thee, cola en energiedrankjes. Deze dranken bevatten veel oxalaat dat de kristalvorming in de nieren kan bevorderen. Beperk het eten van dierlijke eiwitten.Wees matig met keukenzout. Neem citrusvruchten zoals mandarijnen, citroenen en sinaasappels op in je voedingspatroon. Deze bevatten citraat dat beschermt tegen nierstenen. Eet niet te veel voedingsmiddelen die rijk zijn aan oxalaat. Dat zijn onder meer groene bladgroenten, rode bieten, champignons, bessen, chocolade en noten. Niersteen uitplassen.
Als je een niersteen uitplast, kan je arts onderzoeken wat voor soort niersteen het is. Dit is belangrijk, zeker als je voor het eerst nierstenen hebt. Je arts vraagt je om de steen op te vangen bij het uitplassen. Hiervoor kun je door een zeefje, koffiefilter of panty plassen. Of de urine opvangen in een potje en deze daarna zeven. Als je een niersteen uitplast, kan je arts onderzoeken wat voor soort niersteen het is. Dit is belangrijk, zeker als je voor het eerst nierstenen hebt.
Beperk dierlijke eiwitten
Gebruik niet meer dan 0,8 tot 1 gram eiwit per kilogram lichaamsgewicht. Eet vooral niet te veel dierlijk eiwit. Dierlijk eiwit zit in vlees, kip, vis, melkproducten en kaas. Gebruik niet meer dan 1 à 2 plakjes vleeswaren, 1 portie vlees (75 gram bereid) en maximaal 4 melkproducten per dag.
Beperk zout
Een dieet dat hoog is in zout kan bijdragen aan de vorming van nierstenen. Gebruik niet meer dan 6 gram zout per dag. Eet weinig bewerkte producten. Fabrikanten stoppen daar vaak veel zout in. Eet weinig zoutrijke producten zoals bouillon(tabletten), soep, ketjap, kruidenmixen, sauzen uit pakjes, pizza, chips, gezouten noten/snacks, kant- en klaarproducten, zoute haring en drop.