Als je vaak in een soort trance door Instagram bladert, TikTok gebruikt voor die vrije momenten gedurende de dag, en je je Facebook– of Twitter-feed automatisch vernieuwt zonder enige opwinding dat je eigenlijk zit te wachten op nieuwe informatie, wees gerust, je bent niet alleen. En het goede nieuws is dat er een manier is om deze Social mediaverslaving af te komen. ( sorry maar dat is het)
Techjournalist Georgie Barrett beschrijft onze social media-gewoontes in de podcast “Mentally yours” van Metro UK ‘alsof je vinger een eigen leven leidt’. Zoveel mensen hebben de gewoonte ontwikkeld om gedachteloos door sociale media te scrollen, dat ze automatisch een app openen, zelfs zonder er bewust voor te kiezen. Of het nu is terwijl ze wachten op de trein of midden in een gesprek, het lijkt alsof ze weinig controle hebben over deze reflex.
Invloed van Social media
Volgens Barrett is dit begrijpelijk. De algoritmes van platforms zoals TikTok, Facebook en Instagram zijn ontworpen om je aandacht zo lang mogelijk vast te houden. Hoe langer je op een app blijft, hoe meer adverteerders betalen aan het sociale medium. De ontwikkelaars slagen er ook vaak in om je aandacht vast te grijpen, en je wordt regelmatig getrakteerd op relevante content, zelfs als je niet wist dat je ernaar verlangde. Dit is een handige strategie voor de makers van de app, want telkens wanneer je leuke content krijgt voorgeschoteld, ervaar je een rush van dopamine – een stofje dat je een geluksgevoel geeft. Dit geluksgevoel motiveert je om keer op keer terug te keren, omdat je dat positieve gevoel wilt behouden.
Geluksgevoel
Hoewel dit op het eerste gezicht onschuldig lijkt, is het geluksgevoel van korte duur. Barrett merkt op: “Je krijgt content te zien die vermoedelijk niet goed is voor je mentale gezondheid.” Ze deelt haar eigen ervaring waarin ze voornamelijk zwangerschapscontent te zien kreeg toen ze zwanger wilde worden, wat niet behulpzaam was voor haar mentale welzijn in die periode. Ze werd geconfronteerd met posts over hoe geweldig moederschap was voor anderen, terwijl ze zelf nog onzeker was of haar wens om moeder te worden zou uitkomen. Dit soort inhoud kan emotioneel pijnlijk zijn en draagt niet bij aan het lange termijn welzijn op sociale media.
Social mediaverslaving
Social mediaverslaving is een groeiend probleem. De helft van de 12-tot 16-jarigen noemt zichzelf volgens Trubendorffer verslaafd aan social media. Dit aantal is de laatste jaren sterk aan het stijgen, ook onder oudere leeftijdsgroepen.
Wat is een social mediaverslaving?
Een social mediaverslaving verwijst naar een overmatige, dwangmatige en schadelijke afhankelijkheid van sociale media-platforms en online interacties. Het is vergelijkbaar met andere vormen van verslaving, waarbij mensen hun gedrag niet kunnen controleren, ondanks negatieve gevolgen voor hun persoonlijke, professionele en emotionele leven.
Kenmerken van een social mediaverslaving
Enkele veelvoorkomende kenmerken van een social mediaverslaving zijn onder andere:
- Vaker actief zijn op Facebook of Instagram dan gewenst
- Midden in de nacht opstaan om nieuwe berichten te controleren
- Onmiddellijk reageren zodra je hoort of ziet dat er een nieuw bericht binnenkomt
- Vrienden of familie maken zich zorgen over de tijd die je besteedt op Facebook, Instagram of WhatsApp
- Heimelijk je foto’s of berichten bekijken, of verbergen wat je doet op sociale media
- Regelmatig aan sociale media denken, zelfs wanneer je niet online bent
- Onrustig voelen als je niet kunt inloggen op Facebook, Instagram of WhatsApp
- Berichten of foto’s controleren op gevaarlijke momenten, bijvoorbeeld tijdens het rijden
- Slapeloosheid door overmatig gebruik van sociale media
- Moeite hebben om te stoppen met Facebook, Instagram of WhatsApp
- Je dagelijkse taken (zoals werk, school en huishoudelijke taken) verwaarlozen door de tijd die je aan sociale media besteedt
- Geïrriteerd reageren wanneer iemand je stoort terwijl je online communiceert met vrienden
Gevolgen van een social mediaverslaving
De gevolgen van een social media verslaving liegen er niet om. Net als bij sommige andere verslavingen kan overmatig social media gebruik leiden tot slechte school- en studieresultaten, slaaptekort, concentratieproblemen, het verliezen van sociale contacten en het verwaarlozen van je dagelijkse werkzaamheden. Ook gaat een deel van de social media verslaafden minder goed voor zichzelf zorgen, omdat ze niet willen stoppen met het checken van alle updates en likes.
Tips om te minderen met social media
Herschik je apps: Je hebt vrijwel volledige controle over de indeling van je telefoon. Breng de sociale media-apps waar je vaak te vaak op klikt onder in een mapje. Zo moet je daadwerkelijk even zoeken naar het juiste icoon, in plaats van dat je automatisch een platform opent. Je kunt ze zelfs naar de tweede pagina van dat mapje verplaatsen, waardoor de opvallende pictogrammen van Instagram of TikTok niet meteen zichtbaar zijn en je e
Herschik je apps: Je hebt vrijwel volledige controle over de indeling van je telefoon. Breng de sociale media-apps waar je vaak te vaak op klikt onder in een mapje. Zo moet je daadwerkelijk even zoeken naar het juiste icoon, in plaats van dat je automatisch een platform opent. Je kunt ze zelfs naar de tweede pagina van dat mapje verplaatsen, waardoor de opvallende pictogrammen van Instagram of TikTok niet meteen zichtbaar zijn en je een extra swipe moet maken om bij de apps te komen.
Verwijder apps van je startscherm: Zowel op een iPhone als een Android-telefoon kun je een stap verder gaan: apps verwijderen van je startscherm. Ze blijven wel op je telefoon, maar zijn niet meer direct toegankelijk. Als je de apps wilt gebruiken, moet je naar de ‘Zoeken’-optie gaan en de naam van de app invoeren voordat je deze kunt openen. Zo wordt de verleiding nog verder verminderd.
Schakel meldingen uit. Een belangrijke methode om te voorkomen dat Instagram, TikTok en Facebook voortdurend je aandacht opeisen, is door meldingen uit te schakelen. Het kost een paar dagen om eraan te wennen om niet voortdurend gestoord te worden. Stel echter voor jezelf in hoe vaak je een app per dag mag controleren om te zien of je nieuwe berichten hebt. Anders besteed je nog steeds de hele dag aan je scherm terwijl dat niet nodig is.
Verwijderen. Als het echt niet lukt om weg te blijven van sociale media, is er maar één oplossing: verwijder de sociale media-apps waar je verslaafd aan bent van je telefoon. De meeste apps zijn prima te gebruiken via je webbrowser op je laptop, maar bieden daar wellicht minder functies. Je kunt er ook voor kiezen om sommige sociale media-apps slechts een paar dagen per week te installeren en bijvoorbeeld alleen in het weekend op je telefoon te hebben.
Wat kun je doen als je social mediaverslaving afkomt
Als je denkt dat je verslaafd bent aan social media of je vermoedt een verslaving bij iemand in je omgeving, zoek dan hulp. Trubendorffer hulp bij verslaving en dubbele diagnose ondersteunt je om je social media gebruik weer onder controle te krijgen. Met persoonlijke aandacht en effectieve methoden.
