Zwangerschapsdiabetes, ook wel bekend als diabetes mellitus type 2 tijdens de zwangerschap, treft ongeveer één op de twintig zwangere vrouwen. In Noord-Nederland komt het mogelijk nog iets vaker voor. Het is belangrijk om de aanstaande moeder bewust te maken van het verhoogde risico op zwangerschapsdiabetes. Dit betekent vaak dat ze drastische veranderingen in haar dieet moet aanbrengen om te voorkomen dat hoge bloedsuikerspiegels negatieve gevolgen hebben voor zowel haarzelf als het ongeboren kind. Daarnaast vereist het intensieve monitoring en opvolging door het ziekenhuis. Dit komt bovenop de reguliere controles bij de verloskundige of gynaecoloog die zwangere vrouwen al ondergaan.
Diabetes
Wat is diabetes, ook wel bekend als suikerziekte? Het is een aandoening waarbij het lichaam de bloedsuikerspiegel niet meer in balans kan houden. Het lichaam produceert onvoldoende insuline, het hormoon dat verantwoordelijk is voor het reguleren van de bloedsuikerspiegel. Als gevolg hiervan bestaat het risico dat er te veel suiker in het bloed terechtkomt. Dit kan gevaarlijk zijn voor belangrijke organen zoals het hart, de bloedvaten, de ogen, de nieren en de zenuwen.
Er zijn twee hoofdtypen diabetes: type 1 en type 2. Ongeveer negen van de tien mensen met diabetes hebben type 2. In Nederland hebben 1,1 miljoen mensen dit type diabetes, dat vroeger ook wel ouderdomssuiker werd genoemd. Bij type 2 is het lichaam niet meer in staat om goed te reageren op insuline, waardoor de bloedsuikerspiegel vrij spel krijgt. Bij type 1 worden de cellen in de alvleesklier die insuline produceren aangevallen.
Zwangerschapsdiabetes
Zwangerschapsdiabetes, ook wel zwangerschapsdiabetes mellitus genoemd, is een vorm van diabetes die tijdens de zwangerschap optreedt. Het wordt gekenmerkt door hoge bloedsuikerspiegels (hyperglycemie) en treft vrouwen die voorheen geen diabetes hadden. Het ontstaat meestal rond het tweede of derde trimester van de zwangerschap.
Hoe ontstaat zwangerschapsdiabetes? Tijdens de zwangerschap produceert de placenta hormonen die de werking van insuline, het hormoon dat verantwoordelijk is voor het reguleren van de bloedsuikerspiegel, kunnen belemmeren. Hierdoor kan de moederlijke alvleesklier mogelijk niet voldoende insuline produceren om de verhoogde bloedsuikerspiegel te compenseren. Als gevolg hiervan blijft er te veel glucose in het bloed circuleren, wat leidt tot zwangerschapsdiabetes.
Risico op diabetes
Wie krijgt vaak zwangerschapsdiabetes? Er zijn verschillende factoren die het risico op het ontwikkelen van type 2 diabetes vergroten. Overgewicht speelt hierbij een belangrijke rol, evenals erfelijkheid en een hoog cholesterolgehalte. Bovendien lopen mensen van Surinaams-Hindoestaanse, Marokkaanse en Turkse afkomst een verhoogd risico op type 2 diabetes. Bij de kans op zwangerschapsdiabetes spelen al deze factoren ook mee. Ook vrouwen die eerder al een kind hebben gekregen van minimaal 4 kilo lopen een groter risico. Na zwangerschapsdiabetes is de kans op herhaling bij een volgende zwangerschap 90%. Daarom wordt de suikertest dan al bij een zwangerschapsduur van 16 weken verricht.
Klachten en symptomen
Iemand met zwangerschapsdiabetes heeft vaak last van:
- moeheid
- veel dorst
- veel plassen
- een te snel groeiend kind (macrosomie)
- te veel vruchtwater (polyhydramnion)
Heb je deze klachten of symptomen, ga dan voor de zekerheid naar je huisarts of je verloskundige.
Bloedsuikerwaarden
Een veel gebruikte manier om erachter te komen of een zwangere vrouw in de gevarenzone zit, is de suikertest. Deze orale glucose tolerantietest wordt meestal tussen de 24 en 28 weken zwangerschap afgenomen. Voor en na de test wordt het suikergehalte in het bloed gemeten. Is de suikerspiegel na twee uur niet genoeg gedaald, dan spreken we van zwangerschapsdiabetes en wordt behandeling gestart en de zwangerschap extra gemonitord.
De bloedsuikerwaarden tijdens een zwangerschap zijn te hoog als de nuchtere waarde boven de 5,3 mmol/l is en 1,5 uur na de start van de hoofdmaaltijden of ’s avonds boven de 7,0 mmol/l.
Gevolgen van zwangerschapsdiabetes
Gevolgen van een te hoge bloedsuikerwaarde voor je kind en de zwangerschap
- Het kind is te groot voor de zwangerschapsduur. Dit kan schade geven bij het kind tijdens de bevalling of mogelijk moet er een keizersnede plaatsvinden.
- Meer vruchtwater, omdat het kind meer plast bij verhoogde bloedsuikers.
- Een vertraagde longrijping bij het kind.
- Een grotere kans op zwangerschapsvergiftiging bij de moeder.
- Een te lage bloedsuiker bij de baby na de geboorte. Je baby krijgt namelijk geen suiker meer vanuit de placenta. Je baby kan dan een lage bloedsuiker (laag bloedglucose) krijgen. Dit kan schadelijk zijn. De baby heeft dan te weinig energie en is soms suf. Ook kan de baby zichzelf moeilijk warm houden. Het is ook niet goed voor de hersenen.
Behandeling zwangerschapsdiabetes
Om tijdens je zwangerschap het te veel aan suiker in je bloed te laten dalen, krijg je een dieet. Soms daalt de bloedsuikerspiegel dan nog niet genoeg. Als dat zo is, krijg je medicijnen. Dit zijn meestal injecties met insuline. Als je zwangerschapsdiabetes hebt, krijg je extra controle-afspraken tijdens de zwangerschap.
Als het dan toch tot behandeling in het ziekenhuis komt, dan volgt er naast een afspraak met de diëtist en een diabetesverpleegkundige vaak na een week een afspraak met de behandelend arts. Om een goed beeld te krijgen van je bloedsuikerwaarden krijg je van de diabetesverpleegkundige een bloedsuikermeter. Thuis meet je 4 keer per dag je bloedsuikers. Van de diëtist krijg je een dieet. Je moet dan regelmatig en gevarieerd eten en je mag geen maaltijden overslaan. Ook is het beter om minder snelle koolhydraten te eten, dus minder producten met veel suiker.
Soms mag je voor controles terug naar jouw eigen verloskundige. Dit kan alleen als de bloedsuikers goed zijn en de baby een normaal gewicht heeft.
Na de bevalling
Na de bevalling verdwijnen de verhoogde bloedsuikers, maar het verhoogde risico verdwijnt niet. Het hebben van zwangerschapsdiabetes betekent volgens de nieuwste inzichten dat 40 tot 50% van de vrouwen met zwangerschapsdiabetes binnen 10 jaar type 2 diabetes ontwikkelt. Daarom adviseren wij u om de eerst 5 jaar na de bevalling jaarlijks eenmalig uw nuchtere bloedsuiker te laten controleren bij de huisarts. Daarna mag het om de 3 jaar. Een gezonde leefstijl en het vermijden van overgewicht kunnen helpen om type 2 diabetes te voorkomen of uit te stellen.
